Gebruik niet-selectieve MAO-remmers bij depressie
Medische diagnose
Gebruik niet-selectieve MAO-remmers bij therapieresistente depressie
Bepaal zorgprofiel
Vaststellen persoonlijke voedingszorgbehoefte
Klachten depressie | Slaapstoornissen, gewichtstoename of -afname, lusteloosheid, angst, gespannenheid, energie- en interesseverlies, verminderde concentratie, besluiteloosheid, dwanggedachten, psychotische verschijnselen. Het leven zin- of doelloos vinden of verwaarlozing van zichzelf, het huis of sociale contacten |
Comorbiditeit depressie | angststoornissen, anorexia nervosa, burn-out, persoonlijkheidsstoornissen, psychoses |
Medicatie depressie | – Niet-selectieve MAO-remmers: Tranylcypromine (Tracydal®), Fenelzine (Nardil®), Bij beide is vanaf start een tyraminebeperkt dieet geïndiceerd. – Selectieve MAO-A-Remmer: Moclobemide (Aurorix®) en MAO-B-remmer Selegiline NB: bij dosering pleister > 6 mg/24 uur is ook een tyraminebeperkt dieet geïndiceerd |
Bijwerkingen niet-selectieve MAO-remmer | gewichtsverandering (Ongewenst gewichtsverlies wordt gezien als symptoom van het ziektebeeld ‘depressie’), orthostatische hypotensie, maagdarmklachten (obstipatie, diarree), slaapstoornissen |
Complicaties niet-selectieve MAO-remmer | hypertensieve crisis |
Contra-indicaties niet-selectieve MAO-remmer | (recent) CVA, ernstige cardiovasculaire ziekte, congestief hartfalen, vasculaire malformaties (zoals aneurysma’s), moeilijk behandelbare ernstige hypertensie, hypothyreoïdie, diabetes insipidus, acute porfyrie, bloeddyscrasie, carcinoïdtumoren, feochromocytoom, gestoorde leverfunctie en leverziekte, ernstig gestoorde nierfunctie en nierziekte, (voorgeschiedenis van) maligne hyperthermie, manie, acuut delirium, acute intoxicatie met alcohol en centraal dempende middelen, kinderen < 18 jaar |
Somatisch onderzoek | voor gebruik niet selectieve MAO-remmer: aandacht voor cardiovasculaire problemen, schildklierproblemen, leverziektes, nierziektes en diabetes mellitus. Pols en tensie: tensie liggend (na 5 min) meten en staand (na 5 min staan i.v.m. orthostase). Indien somatische problemen geconstateerd worden dient patiënt niet ambulant ingesteld te worden |
Laboratoriumonderzoek | Leverfuncties, nierfuncties, schildklier (TSH en T4), nuchter glucose. Bij twijfel zwangerschap: test |
Bloeddruk | Streefwaarden: systolische bloeddruk < 140 mm (boven de 80 jaar < 160mmHg), Voorkomen Hypertensieve crisis (ernstige acute bloeddrukstijging (systolische bloeddruk >180 mmHg, diastolisch >100-120 mmHg) na consumptie tyraminerijke voeding). Voorkomen Orthostatische hypotensie (vrij plotselinge bloeddrukdaling (systolische bloeddrukdaling van >20 mmHg, diastolische daling van >10 mmHg) bij snel opstaan uit een zittende of liggende houding als gevolg van het zakken van het bloed naar de onderste delen van het lichaam) |
Voeding gerelateerde interacties met risico op hypertensieve crisis | het nuttigen van tyramine-rijke voeding of dranken, middelen tegen hoest- en keelpijn en hoog gedoseerde vitaminepreparaten die vrij verkrijgbaar zijn bij de drogist, supplementen: L-tryptofaan, Sint-Janskruid, Saffraan, Kurkuma, Ginseng |
Voedingspatroon | vanaf start niet selectieve MAO remmer is een tyraminebeperkt dieet geïndiceerd (zie zorgprofiel 4). Eiwit inname en voedingshygiëne in verband met bacterieel omzetten van aminozuur tyrosine in tyramine. Na stoppen medicatie dient het dieet nog 14 dagen te worden gevolgd. Regelmaat in eetpatroon, energie-inname, voeding volgens Richtlijnen goede voeding (RGV) |
Gewichtsverloop | Gewicht bij start medicatie en na 3 maanden |
BMI | Streefwaarde 18.5 – 25 kg/m2 |
Leefstijlfactoren | roken, beweging, slaappatroon, alcoholgebruik en verslavingsproblematiek |
Persoonlijke factoren | motivatie, concentratie, stemming, suïcidale gedachten, cognitie, verwachtingen, informatiebehoefte, misverstanden, psychosociale omstandigheden, woonomgeving, dieetbereiding, verblijf in instelling |
Bronnen
- Melissen-Leeuwen JA, Pruissen-Boskaljon JC, Wertwijn J, “ Dieetadviezen bij gebruik van een niet selectieve MAO-remmer”, Informatorium voor Voeding en Diëtetiek. Bohn Stafleu van Loghum; augustus 2019
- Petri L, Melissen-Leeuwen JA, Pruissen-Boskaljon JC, Dieetbehandelingsrichtlijn bij gebruik van een niet selectieve MAO-remmer bij depressie 2010 Uitgevers, 2010
- Brochure Dieetadviezen bij gebruik van een niet selectieve MAO-remmer; Uitgave Afdeling Diëtetiek Parnassia Groep Den Haag; 2015
De actualisering van gebruik van een niet selectieve MAO-remmer bij een therapieresistente depressie is gerealiseerd door de afdeling Diëtetiek Parnassia Groep Den Haag, namens Diëtisten Psychiatrie Nederland (DPN).