Met eiwitrijke eetwissels van dierlijke naar meer plantaardige voeding

Anne van Schaik en Marije Putker van de Hogeschool van Amsterdam hebben de NVD Scriptieprijs 2023 gewonnen. Aan de prijs is een bedrag van € 2.000 verbonden. Dit jaar dongen zes inzendingen mee naar deze prijs. De winnaar werd bekendgemaakt op 14 november tijdens de Algemene Ledenvergadering van de Nederlandse Vereniging van Diëtisten.

“Het herkennen van ondervoeding en het bepalen van de voedingstoestand waren ook dit jaar belangrijke onderwerpen; ze vormden het thema van drie inzendingen”, vertelt juryvoorzitter Nicole de Roos, docent voedingsonderzoek aan Wageningen Universiteit. “Daarnaast ontvingen we twee scripties over de eiwittransitie: het overstappen op een meer plantaardig voedingspatroon, een belangrijk en actueel onderwerp voor de diëtetiek. Bij dit onderwerp spelen er twee belangrijke vragen: wat is de eiwitkwaliteit van vervangers van vlees en zuivel, en wat vinden cliënten eigenlijk van deze producten?”

De scriptie die volgens de jury het hoogst scoorde, gaat over de acceptatie van plantaardige eetwissels: het vervangen van dierlijke, eiwitrijke voedingsmiddelen door plantaardige alternatieven die maximaal 5 g eiwit per portie minder leveren. De scriptie heeft als titel Eet groener eiwit: met eiwitrijke eetwissels van dierlijke naar meer plantaardige voeding – een mixed-methods-onderzoek over de toepassing van de eiwittransitie bij actieve ouderen .

Anne van Schaik en Marije Putker onderzochten onder andere wat actieve 55-plussers van vlees- en zuivelvervangers vinden. ‘Zij deden dit door middel van twee focusgroepen met in totaal twintig deelnemers, ter voorbereiding van een interventie”, licht De Roos toe. “Uit de gesprekken met de deelnemers bleek dat lang niet iedereen overtuigd is van de mileuvoordelen van plantaardige alternatieven, en dat er zorgen zijn over de waarde ervan voor de gezondheid.”

“Hierbij viel op dat deelnemers zich niet zozeer druk maken over de hoeveelheid of de kwaliteit van de eiwitten, maar vooral over wat ze nu eigenlijk eten: ze weten vaak niet hoe deze producten gemaakt zijn en daarnaast hebben deze producten voor hen een ongezond imago. Dat werkt natuurlijk enorm belemmerend bij de transitie naar meer plantaardige voeding. Voor deze groep zijn meer kennis en rolmodellen in de omgeving nodig om minder vlees en zuivel te gaan gebruiken.”

Een andere scriptie waar de jury van onder de indruk was, is die van Anne Ruth Bakker, eveneens student aan de Hogeschool van Amsterdam, getiteld Optimalisatie van voedingsonderwijs voor vrouwen in reproductieve leeftijd en zwangere vrouwen in ontwikkelingslanden in Azië en Afrika. “Hierin is een uitgebreid advies geformuleerd over het opnemen van voedingskennis in een programma gericht op zwangere vrouwen in Azië en Afrika”, licht De Roos toe. “Opvallend om te lezen was dat aanbevelingen voor micronutriënten tijdens de zwangerschap van land tot land behoorlijk verschillen.” Anne Ruth haalde tweede plaats.

De scriptie die ook hoge ogen gooide en op de derde plaats eindigde, is de scriptie met de titel Patiëntgerichte applicatie over interacties tussen voeding en medicatie, Eten&Medicijnwijzer van Evelien Reijns-ten Berge van de Haagse Hogeschool. Zij had onderzocht of de papieren Eten&Medicijn wijzer van het Elisabeth Tweesteden Ziekenhuis in Tilburg ook geschikt en nuttig is voor een app-versie. “Hiervoor werd zowel met patiënten als met diëtisten gesproken, een kostenanalyse gemaakt, en een voorbeeldversie van de app uitgetest bij bezoekers van een apotheek. Veel werk en goed opgeschreven”, aldus De Roos.

Tot slot complimenteert de juryvoorzitter alle inzenders met de kwaliteit van de scripties:  “Waar vorig jaar de resultaten vooral in lange tabellen werden weergegeven, zagen we nu mooie grafieken en diagrammen die op een aantrekkelijke manier de boodschap overbrengen. Het is daarmee een stuk eenvoudiger om te zien welke associaties of effecten er gevonden zijn en wat het onderzoek heeft opgeleverd.”

Alle deelnemers hebben van hun onderzoek een artikel gemaakt. Deze worden gepubliceerd op de website. Het artikel van de winnende scriptie verschijnt bovendien in het NTVD van december. Ook verschijnt bij het artikel over de scriptie een filmpje van de maker(s) waarin de scriptie wordt toegelicht. Hierbij alvast een filmpje van de winnaars.

Hogeschool van Amsterdam:

Eetwissels met plantaardige eiwitten – Anne van Schaik en Marije Putker

Optimizing nutritional teaching for women of reproductive age and pregnant women in developing countries in Asia and Africa – Anne Ruth Bakker

Haagse Hogeschool:

Patiëntgerichte applicatie over interacties tussen voeding en medicatie – Evelien Reijns- ten Berge

Herkenning van ondervoeding binnen de geriatrische revalidatie – Nienke Bulstra

Hanze Hogeschool Groningen:

De slechte voedingstoestand van post IC-patiënten en de verbeterpunten – Vera Gemser

Op weg naar een meer plantaardige behandeling van ondervoeding  – Chiara Odé

De inzendingen zijn beoordeeld door een onafhankelijke, deskundige jury,bestaande uit:
– Dr. ir. N.M. de Roos, voorzitter, docent, afd. Humane Voeding en Gezondheid, Wageningen Universiteit
– Dr. R.H.H. Bemelmans, internist-vasculair geneeskundige, Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede
– Drs. A.H. ten Have, (oncologie)diëtist, Careyn Utrecht
– Dr.ir. Emmelyne Vasse, Projectleider Kenniscentrum Ondervoeding/Projectmedewerker Alliantie Voeding in de Zorg/Dietist Ziekenhuis Gelderse Vallei
– Dr.ir. Lenie van Rossem, docent Voeding en Ziekte, Wageningen Universiteit
– Hans Kraak, hoofdredacteur Nederlands Tijdschrift voor Voeding en Diëtetiek