Inclusiviteit en diversiteit in de diëtistische dienstverlening

Passende zorg is inclusieve zorg. Volgens de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving is aandacht voor diversiteit noodzakelijk omdat zorgbehoeften van veel Nederlanders onvoldoende worden gezien [1]. In dit artikel bespreekt Dustin de Leeuw, diëtist i.o. bij Foodsteps Diëtisten Amstelveen, hoe de LGBTQIA+ gemeenschap in Nederland eruit ziet en welke specifieke behoeftes zij mogelijk hebben.

Sekse betreft de indeling van mensen volgens fysieke en biologische factoren zoals genitalia en chromosomen. In de Engelstalige literatuur wordt steeds meer gebruik gemaakt van de term “sex assigned at birth” (sekse toegewezen bij de geboorte). Het label intersekse wordt gebruikt voor mensen wiens sekse niet exact binnen de traditionele categorieën “man” en “vrouw” valt. Gender betreft de identiteit en sociaalculturele representatie van personen. Gender omvat een breed scala aan identiteiten en benamingen, waaronder man, vrouw, non-binair en agender. Transgender is een parapluterm voor mensen die zich niet identificeren met de sekse die hen bij de geboorte werd toegewezen. Seksuele oriëntatie ten slotte is hoe een persoon zelf beschrijft tot wie diegene zich aangetrokken voelt, wat beschreven kan worden met woorden zoals heteroseksueel, homoseksueel, lesbisch, biseksueel, panseksueel of aseksueel [2]. In Nederland identificeert ongeveer 3,9% van de mensen zich niet met het geslacht dat is geregistreerd bij de geboorte en ongeveer 10,4-12,0% van de mensen identificeert zich niet als heteroseksueel [3].

Voor veel mensen uit de LGBTQIA+ gemeenschap is het verschil tussen toegankelijke en ontoegankelijke zorg simpelweg het gevoel om welkom en geaccepteerd te zijn [4]. Een laagdrempelige manier om iedereen respectvol te benaderen is om aan de cliënt te vragen wat voor die persoon een prettige manier is om aangesproken te worden (bijvoorbeeld jij of u) en hoe diegene wil dat er over hem/haar/hun gesproken en geschreven wordt. Als op een formulier naar gender wordt gevraagd, geef dan naast “man” en “vrouw” ook de optie “anders, namelijk:”. Op veel standaardformulieren en vragenlijsten is dit nog niet vanzelfsprekend, maar je kunt dit op je eigen (aanmeld)formulieren doorvoeren.

Hier is geen standaardaanpak die voor iedereen werkt: waar veel mensen die cis- of transseksueel zijn een voorkeur hebben voor binaire voornaamwoorden (hij/zij), hebben de meeste mensen die intersekse of genderqueer zijn juist een sterke voorkeur voor het vermijden van binaire voornaamwoorden en gebruiken zij soms het genderneutrale “die” of “hun”. Het vragen naar en respecteren van voornaamwoorden en het registreren hiervan in het zorgdossier, draagt eraan bij dat cliënten zich gezien en gehoord voelen.

Vermijd genderspecifieke taal waar deze niet nodig is. In plaats van “geachte mevrouw, mijnheer” kun je “geachte lezer” gebruiken. In plaats van “beste vaders en moeders” is “beste ouders en verzorgers” een inclusiever alternatief. Vermijd stigmatiserende taal in schriftelijke verslaglegging. “De cliënt is een Surinaamse lesbsiche vrouw die in een arme buurt woont” kan inclusiever geformuleerd worden als “De cliënt is een vrouw van Surinaamse origine die lesbisch is en beperkte financiële middelen heeft” [5].

Overweeg om de toiletten in je praktijk genderneutraal te maken. Geef een genderneutraal toilet niet aan met een bordje met daarop het pictogram van een man en een vrouw. Kies voor een inclusieve aanduiding, bijvoorbeeld simpelweg het woord “WC”.

Als je geïnteresseerd bent om verder te lezen, kun je gratis het informatiepakket Komt een mens bij de dokter over genderinclusieve zorgverlening. Via Roze hulpverlening is het mogelijk te zoeken naar hulpverleners op het terrein van psychosociale hulpverlening met “kennis van hulpvragen die specifiek zijn voor homoseksuele-, lesbische- en transgendercliënten, of van hulpvragen die sterk gekleurd worden door deze identiteit en/of leefstijlen”.

Zijn wij als diëtisten inclusief genoeg? Houd je rekening met genderdiversiteit en seksuele diversiteit in je praktijk? Kom je deze doelgroep tegen en ervaar je uitdagingen hieromtrent? Denk je dat mensen uit de LGBTQIA+ gemeenschap diëtistische zorg mijden omdat inclusiviteit onvoldoende zichtbaar is? De auteur, Dustin de Leeuw, is erg benieuwd om jullie ervaringen te horen. Je kunt contact opnemen met Dustin via dustindeleeuw@hotmail.com

Dustin de Leeuw

Diëtist i.o. bij FoodSteps Diëtisten Amstelveen

1. Bussemaker J, Bogaerts G, Dannenberg E, et al. Passende zorg is inclusieve zorg. Den Haag: Raad voor Volksgezondheid & Samenleving; 2022. https://www.raadrvs.nl/binaries/raadrvs/documenten/publicaties/2022/10/04/passende-zorg-is-inclusieve-zorg/Essay+%27Passende+Zorg+is+Inclusieve+Zorg%27.pdf

2. Bamberger ET, Farrow A. Language for Sex and Gender Inclusiveness in Writing. Journal of Human Lactation. 2021;37(2):251-259. https://doi.org/10.1177/0890334421994541

3. Feiten H, Boss E. Handreiking LHBTI-emancipatie. Utrecht: MOVISIE; 2018. https://www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/2019-03/Handreiking%20LHBTI-Feiten%20en%20Cijfers%202018_0.pdf

4. McAlpine C. 5 Steps to Make Your Care Inclusive. [Internet]. https://www.martti.us/2021/06/11/make-care-inclusive/ [Geraadpleegd op 23 december 2022].

5. Herron CR. Inclusive Language Matters: Recommendations for Health Care Providers to Address Implicit Bias and Equitable Health Care. Journal of Maine Medical Center. 2021; 3(2):9. https://doi.org/10.46804/2641-2225.1093