Esther Aarts benoemd tot hoogleraar: “Je bent wat je eet?”
Dinsdag 29 november 2022
De jagers en verzamelaars hadden behoefte aan veel calorieën, bijvoorbeeld in vlees en honing. Het kostte immers veel energie om aan voedsel te komen. Tegenwoordig leven we in een omgeving waarin (ongezond) voedsel overvloedig aanwezig is, de obesogene samenleving. Ons lichaam is echter nog steeds geprogrammeerd voor schaarste.
Zo begint Esther Aarts haar oratie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen die ze 16 november uitsprak. Per 1 april 2022 werd ze al benoemd tot hoogleraar Nutritional Neuroscience aan de Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica.
Overgewicht zorgt voor minder zelfcontrole
In haar oratie vertelt ze over de frontale hersenkwab, die we gebruiken om onze impulsen (zoals de impuls tot eten) te controleren. Na bariatrische chirurgie blijken mensen hiertoe beter in staat te zijn. Aan de andere kant zorgt overgewicht juist voor minder controle. Daardoor kunnen mensen met overgewicht voedselverleidingen moeilijker weerstaan. Ze eten meer, wat weer zorgt voor gewichtstoename. Het is een vicieuze cirkel.
Motivatie en dopamine
Een mogelijke verklaring zijn chronische ontstekingsreacties in het viscerale vet. Dat is het vet wat is opgeslagen in de buikholte tussen de organen. De verhoogde ontstekingswaarden zorgen voor minder dopamine in de hersenen. Dopamine is een hormoon dat onder andere zorgt voor motivatie om dingen te doen. Indirect zorgen overgewicht en meer buikvet dus voor minder motivatie. Dat verklaart volgens Aarts waarom gewichtsverlies door leefstijlverandering zo moeilijk is. Slechts één op de vijf mensen met obesitas slaagt hierin.
Invloed van immuunsysteem en darmbacteriën
In haar onderzoek ontrafelt Aarts hoe dit precies verloopt, via bijvoorbeeld het immuunsysteem of de darmbacteriën. Ze bestudeert deze lichaam-brein-connecties met behulp van hersenscans (functionele MRI), biologische metingen en interventies met voedselsupplementen, medicijnen of leefstijlcoaching.
Samenwerking met andere disciplines
“Alleen door interdisciplinair onderzoek kunnen we grote maatschappelijke problemen als overgewicht en cognitieve achteruitgang begrijpen en voorkomen”, aldus Aarts. “Met mijn onderzoek op het grensvlak van de biologie, psychologie en hersenwetenschappen wil ik hieraan bijdragen. Daarvoor zoek ik altijd de samenwerking op met experts in andere disciplines en met partijen die het onderzoek daadwerkelijk implementeren in de praktijk.”
Heb je interesse om mee te werken aan dit onderzoek? Neem dan contact op met Esther Aarts.
Bekijk hieronder de oratie.