De prijs van gezond eten stijgt harder dan de prijs van ongezonder voedsel, Voedingscentrum pleit voor suikertaks

Ongezondere voedingsmiddelen stegen in de afgelopen tien jaar meer in prijs dan gezondere producten. Dat blijkt uit een onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Hoewel de stijgingsverschillen klein zijn, maakt het Voedingscentrum zich zorgen over deze ontwikkeling. Het centrum denkt dat prijsmaatregelen als suikertaks kunnen helpen het tij te keren.

‘De prijzen van gezondere voedingsmiddelen zijn in tien jaar tijd met gemiddeld 21 procent gestegen’, meldt het CBS. ‘De prijsstijging van ongezondere producten was met bijna 15 procent minder groot. De laatste twee jaar stegen de prijzen van ongezonder eten op jaarbasis echter juist iets sterker dan die van de gezondere keuze. Voedingsmiddelen waren afgelopen jaar 2,0 procent duurder dan in 2019. Ongezondere voedingsmiddelen stegen in 2020 op jaarbasis met 2,3 procent iets sterker in prijs dan gezondere voedingsmiddelen, 1,8 procent.’ Voor de indeling naar gezonde en ongezondere producten maakte het CBS voor zijn onderzoek gebruik van de expertise van het Voedingscentrum.

Het Voedingscentrum noemt naar aanleiding van de uitkomst van het onderzoek de prijsstijging van gezondere producten zorgelijk. ‘Want veel Nederlanders hebben baat bij gezonder eten’, zegt het op zijn website. ‘Om de gezonde keuze makkelijk te maken, vinden wij dat gezonde voeding juist minder in prijs moet stijgen.’

Volgens het Voedingscentrum kunnen prijsmaatregelen helpen het tij te keren, zoals een suikertaks. ‘Suiker en sauzen stegen wel iets in prijs, maar minder dan de gemiddelde prijsstijging van voedingsmiddelen (18 procent)’, meldt het CBS. Opvallend is dat de suikerprijs steeg met 11,4 procent, maar dat ijs en snoep in 2020 goedkoper waren dan in 2010. ‘Suiker is weliswaar flink duurder geworden het afgelopen jaar’, reageert het Voedingscentrum. ‘Maar dit zou ook weer kunnen veranderen.’

Volgens het CBS-onderzoek gaven consumenten in 2019 12,8 procent van hun bestedingen uit aan voedingsmiddelen en dranken voor thuisgebruik. Dat komt neer op gemiddeld 7,18 euro per inwoner per dag. Het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (NIBUD) heeft berekend dat een gemiddelde volwassene voor 6,27 euro per dag gezond kan eten (volgens de Schijf van Vijf). Afhankelijk van geslacht, leeftijd en grootte van het huishouden is dat bedrag lager of hoger.

‘Gezond eten kan wel, maar met een klein(er) budget kan het toch lastig zijn’, meldt het Voedingscentrum. Het doet een oproep aan het nieuwe kabinet om aan de slag te gaan met samenhangende maatregelen die de gezonde keuze de gemakkelijke maken. ‘We vinden het belangrijk dat gezonder eten en drinken structureel goedkoper wordt en ongezonder voedsel duurder. Prijsmaatregelen kunnen daarvoor een oplossing zijn. Denk aan het afschaffen van btw op Schijf van Vijf-producten of een suikertaks.’

Het centrum wijst op verschillende onderzoeken waaruit blijkt dat gezonde producten goedkoper maken kan helpen om gezonder eten te stimuleren. ‘Vooral in combinatie met een prijsverhoging op ongezondere producten, zoals een belasting op suikerhoudende dranken.’

Uit het CBS-onderzoek komt verder naar voren dat bij de gezondere producten de sterkste prijsstijgingen te zien zijn bij eieren en melk. De gemiddelde winkelprijs van eieren was in 2020 bijna 47 procent hoger dan in 2010. Bij de eieren zorgde de fipronil-ontdekking voor de stijging. De prijs van verse melk steeg vooral na 2017. Oorzaak van de hogere winkelprijs komt volgens het CBS door gestegen prijzen bij de boeren, handelsmarges, loonkosten en transportkosten.

De prijs van verse groente ging in tien jaar tijd met 6 procent omhoog. Dat is volgens het CBS een stuk minder dan de stijging van de fruitprijs. Groenteconserven werden 12 procent duurder. Vers en gekoeld fruit is in tien jaar tijd 26 procent duurder geworden, gedroogd fruit en noten stegen 29 procent in prijs. Bij fruitconserven was de prijsstijging kleiner (16 procent).

‘De prijsontwikkeling van vers fruit en verse groenten hangt mede af van weersinvloeden’, verklaart het CBS. ‘Daardoor kunnen oogsten goed of minder goed zijn en dat is van invloed op de prijs die de consument uiteindelijk betaalt. De prijs van conserven is minder vatbaar voor weersinvloeden.’

Gezondere dranken zijn in tien jaar tijd 21 procent duurder geworden, ongezondere dranken 17 procent. ‘De relatief hoge prijsstijging van mineraalwater en frisdranken heeft te maken met een verhoging van de verbruiksbelasting in 2016. Kraanwater, dat niet tot de voedingsmiddelen wordt gerekend, was afgelopen jaar 4,1 procent duurder dan in 2010.’, aldus het onderzoek van het CBS.