Boekrecensie: De Voedingswaardewijzer

Het boek ‘De Voedingswaardewijzer’ door Juglen Zwaan zet de voedingswaarden van meer dan 800 voedingsmiddelen op een rij. Zwaan studeerde Voeding en Gezondheid aan de Open Universiteit en werkt als spreker en schrijver. Is zijn nieuwe gids inzetbaar in de diëtistenpraktijk? Een recensie door Wouter Stap, diëtist en NVD-medewerker communicatie a.i. Door middel van een interview zijn aanvullende vragen gesteld aan de auteur.

Diëtisten gebruiken verschillende bronnen om de voedingswaarde van producten te berekenen, zoals de NEVO-tabel, de Nederlandse Voedingsmiddelentabel, het Portiegrootteboek en apps als de Eetmeter. Toch besloot Zwaan om een nieuw boek te schrijven. De meerwaarde van zijn boek is dat de voedingswaarde zowel per 100 gram als per portie wordt weergegeven, plus een percentagebalk met de ADH of AI. Zo kun je in één oogopslag zien hoeveel je per portie binnenkrijgt.

De voedingswaarden zijn gebaseerd op de NEVO-tabel. Zwaan: “We willen alleen betrouwbare informatie. Bovendien bevat NEVO specifieke Nederlandse producten, zoals stroopwafels. Die vind je niet in internationale bronnen. De NEVO-tabel is voor consumenten echter vrij ontoegankelijk. Daarom hebben wij er een mooi overzichtelijk boek van gemaakt. Het aantal producten hebben we bewust teruggebracht tot 800. We willen alleen voedingsmiddelen die echt gegeten worden, dus geen rauwe kip of aardappelen.” Het liefst zou Zwaan zijn boek nog verder uitbreiden met meer voedingsstoffen, bijvoorbeeld antioxidanten. Maar die informatie staat helaas nog niet in NEVO.

Het boek laat ook de Nutri-Score van producten zien. Daarnaast heeft Zwaan een eigen formule ontwikkeld voor de voedingswaarde van producten: de FVS (Food Value Score). Dit deed hij samen met Bart Luiten, programmeur/technicus bij het Radboudumc. “De FVS gaat veel verder dan de Nutri-Score, die alleen rekening houdt met een paar factoren zoals calorieën, suiker, zout en vet. Ons algoritme kijkt ook naar de hoeveelheid vitamines, mineralen en zelfs de actieve plantenstoffen. Ook houden we rekening met de verhouding tussen gezonde en ongezonde nutriënten, zoals de verschillende soorten vetten. Tot slot hebben we ook de nutriënten waar westerlingen meestal een tekort aan hebben wat zwaarder laten meewegen”, schrijft Zwaan op zijn website.

In het interview met de NVD licht hij de FVS verder toe. “Producten krijgen strafpunten voor ongezonde nutriënten en bonuspunten voor gezonde. Dat doet de Nutri-Score ook, maar wij nemen meer voedingsstoffen mee in de berekening. Dat geeft een beter beeld. Zo krijgt witbrood dezelfde Nutri-Score als volkorenbrood. De FVS maakt dat verschil wel.” Op de vraag waarom hij zijn verbeterpunten nog niet heeft voorgedragen aan de Gezondheidsraad, antwoordt Zwaan dat hij daar zeker voor open staat. “Er is altijd ruimte voor verbetering en daar wil hij graag aan bijdragen”.

Verder toont het boek van veel voedingsmiddelen de glycemische index (GI), glycemische lading (GL) en de potential renal acid load (PRAL). De GI is een maat om aan te geven hoe snel koolhydraten in de darm worden verteerd en als glucose in het bloed worden opgenomen. De GL houdt daarbij ook rekening met de portiegrootte. De PRAL is een indicatie voor het effect van een voedingsmiddel op de zuurgraad van de urine. “Dit moet echter niet verward worden met het zuur-basedieet, een oude theorie uit de natuurgeneeskunde”, vertelt Zwaan. “Er zijn wetenschappelijke onderzoeken gedaan naar de PRAL, maar nog niet zoveel dat die door bijvoorbeeld het Voedingscentrum wordt overgenomen.” De meerwaarde van de PRAL voor de diëtist is (nog) niet duidelijk.

Tot slot bevat het boek lijsten met daarin de top 25 van voedingsmiddelen die het meeste van een nutriënt bevatten. Deze lijsten houden ook weer rekening met de portiegrootte. “Toen we deze lijsten maakten, bleek dat er ook producten als cola en Red Bull in terecht kwamen. Dat komt doordat daar bepaalde mineralen aan worden toegevoegd. Hierdoor kunnen consumenten deze producten onterecht als gezond gaan zien. Daarom hebben we besloten om ook in de toplijsten de FVS mee te nemen. Producten met een lage FVS (dus minder voedingswaarde, red.), hebben we niet in de lijsten meegenomen”, aldus Zwaan.

Waarom de keuze voor een boek en niet voor een digitaal hulpmiddel? “Ik was al meer dan 10 jaar op zoek naar een boek als dit, maar dat was er niet”, vertelt Zwaan. “Toen besloot ik om het zelf te schrijven. Ik vind het prettig om een boek in handen te hebben. Maar voor de toekomst denk ik zeker ook aan een online platform.” Zwaan is zeker te spreken over de Eetmeter van het Voedingscentrum. Hij vindt het wel jammer dat bepaalde voedingsstoffen daarin ontbreken, zoals omega 3- en 6-vetzuren en actieve plantenstoffen.

Het boek geeft een mooi en uitgebreid overzicht van veel verschillende producten. We denken dat het zeker handig kan zijn als naslagwerk. Hierbij valt wel op te merken dat diëtisten kijken naar het hele voedingspatroon van mensen en niet alleen naar losstaande producten. Aan de andere kant kan het boek wel weer handig zijn als voorlichtingsmateriaal voor cliënten. Je kunt je cliënt bijvoorbeeld makkelijk laten zien hoeveel eiwit of hoeveel ijzer er in een product zit. Ook de toplijsten kunnen handig zijn voor mensen die een tekort hebben aan een bepaalde voedingsstof. Een nadeel is dat het boek uitgaat van de ADH of AI voor de gemiddelde volwassen man. Voor (zwangere) vrouwen, kinderen en ouderen kan de behoefte aan nutriënten anders zijn. Daarom blijft goede begeleiding door een diëtist noodzakelijk.

Aantal pagina’s: 496
Hardcover
ISBN: 9789083317908
Prijs: € 35,-
Te bestellen op www.voedingswaardewijzer.nl