Ga door naar hoofdcontent
misc/arrow-dots-black Artikelenmisc/arrow-dots-blackWat is CHIODAZ?

Wat is CHIODAZ?

Maandag 27 december 2021

Auteurs: Sabrina van der Meijde, Merel Roovers, Sophie Rietveld en Geertrui van der Held4

CHIODAZ staat voor Chirurgisch Overleg Diëtisten Academische Ziekenhuizen. Het is een landelijk netwerk dat bestaat uit achttien diëtisten werkzaam op de afdeling heelkunde van een academisch ziekenhuis of het Antoni van Leeuwenhoek Nederlands Kanker Instituut.

Doel
De doelstelling van het CHIODAZ is om het diëtistisch handelen bij patiëntengroepen die een (oncologische gastroenterologische) chirurgische ingreep (hebben) ondergaan, zoveel mogelijk evidencebased onderbouwen. Het CHIODAZ richt zich met name op de lever-, gal-, pancreas-, maag- en slokdarmchirurgie.

Activiteiten
Het netwerk houdt zich onder andere bezig met: opstellen van landelijke (evidencebased) voedings- en dieetrichtlijnen, ontwikkelen van voorlichtingsmateriaal / brochures, opzetten en uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek, en delen van kennis gericht op de gastro-enterale chirurgie.

Whipple-operatie: een animatie in klei

bit.ly/3DMOAqX

Dit is de link naar een klei-animatiefilmpje waarin een pylorus-sparende pancreaticoduodectomie op een simpele wijze wordt voorgedaan. De operatie wordt vakkundig uitgevoerd op een buik van klei. Deze buik
bevat alle organen, zoals galblaas, darmen, maag, lever en pancreas met tumor. De resectie en de reconstructie worden nagebootst, en er wordt verteld waar je naar kijkt, zoekt en wat je doet als chirurg. Op het einde wordt er een maagsonde ingebracht via de maagwand. Dat is een van de opties om postoperatief te voeden, maar dit beleid wisselt per ziekenhuis.

Patiënten rondom operatie te lang nuchter

Patiënten zijn te lang nuchter rondom operaties(onder andere gastrointestinale ingrepen). Dat bleek uit een recent onderzoek in twee Nederlandse ziekenhuizen. De duur van het vasten was voor vast voedsel tweeënhalf keer en voor heldere dranken drie keer langer dan de aanbevolen tijden voor de operatie. In de totale perioperatieve periode blijft bijna de helft van de patiënten minstens 24 uur verstoken van vaste voeding en minimaal 12 uur van heldere dranken.

Van Noort et al. Fasting habits over a 10-year period: An observational study on adherence to preoperative fasting and postoperative restoration of oral intake in 2 Dutch hospitals. Surgery, 2021;70: 532-40

Voeding na slokdarm- en maagresecties

Gevolgen
Slokdarm- en maagresecties hebben grote invloed op het eetpatroon van de patiënt. Zij kunnen na deze operatie geen grote porties meer verdragen, en er komen veel functionele klachten voor zoals anorexie, sliken passageklachten, dumpingklachten, reflux, stenose en malabsorptie. Het is voor veel patiënten een grote uitdaging om een nieuw eetpatroon aan te leren. En doorgaans treedt er zo’n tien procent gewichtsverlies op. Het meten van de lichaamssamenstelling is van belang om te bepalen of het gaat om verlies van spier- dan wel inert vetweefsel. Daarnaast is er risico op complicaties, waardoor het optimaliseren van de voedingstoestand een nog grotere uitdaging kan zijn. Voorbeelden hiervan zijn naadlekkage en chyluslekkage. In de afgelopen vijf jaar kwamen in Nederland voor: naadlekkage 7% na
maagresecties en 17% na slokdarmresecties, en chyluslekkage 1% na maagresecties en 8% na slokdarmresecties.

Behandeling
Vaak is het beleid om de orale inname op te bouwen: van helder vloeibaar naar dik vloeibaar en vervolgens naar gemalen, en om het gemalen dieet voor een korte periode aan te houden voordat wordt overgegaan op vaste voeding. Maar wanneer er sprake is van chyluslekkage en het MCT-dieet gestart wordt, is dit in combinatie met gemalen voeding, bovengenoemde klachten en een verhoogde voedingsbehoefte na de grote operatie, erg complex. Vaak is medische bijvoeding nodig, zeker als de patiënt geen aanvullende sondevoeding krijgt. Omdat drinkvoeding snel klachten geeft, is het noodzakelijk om hier creatief mee om te gaan, en aanvullingen zoals MCT-boter, -olie en -emulsies, eiwitpreparaten en dergelijke in te zetten.

Alvleesklierkanker op
Thuisarts.nl

Voeding heeft een belangrijke rol gekregen op de website www.thuisarts.nl en het CHIODAZ schreef daaraan mee. Het hoofdstuk alvleesklierkanker staat nu ook online. De informatie is gebaseerd op de richtlijn
pancreascarcinoom en is ‘vertaald’ voor patiënten. Daarmee is het een interessante website als je de patiënt met alvleesklierkanker meer informatie wilt geven.

Leidraad voor prehabilitatie

Binnenkort verschijnt de Leidraad diëtetiek prehabilitatie van de NVD-werkgroep perioperatieve netwerkzorg. Deze leidraad geeft informatie over screening en triage, nutritional assessment, inhoudelijke dieetkenmerken / dieetadvisering.

Prehabilitatie is een multimodaal programma gericht op het verbeteren van de conditie van de patiënt voorafgaand aan een operatie. Voeding is een onderdeel van dit programma. Prehabilitatie geeft patiënten een voorsprong, waardoor het herstel vlotter verloopt en de kans op complicaties kleiner wordt. De wachttijd tot de operatie wordt optimaal benut, en de patiënt wordt actief betrokken bij de eigen behandeling. De kracht van dit preoperatieve programma is dat verschillende zorgverleners intensief samenwerken om de conditie van de patiënt te optimaliseren: de medisch specialist, diëtist, verpleegkundige, fysiotherapeut en psycholoog. De pijlers van dit programma zijn een combinatie van kracht- en conditietraining, voeding op maat, psychologische ondersteuning en zo nodig stoppen met roken. Prehabilitatie wordt gemiddeld twee tot vijf weken toegepast. Kwetsbare patiënten, zoals ouderen, patiënten met sarcopenie en patiënten met een oncologische aandoening, hebben waarschijnlijk het meeste baat bij prehabilitatie.