‘Voor politici en beleidsmakers zou voedingszorg een no brainer moeten zijn’
Zaterdag 17 juni 2023De bewustwording rond ondervoeding in de klinische setting, maar vooral ook daar buiten, moet toenemen om verdere uitgroei van dit probleem te voorkomen. Er is veel kennis voorhanden over signalering en aanpak van ondervoeding, het is tijd voor een volgende stap: handelen, controleren en patiënten betrekken. Dit was te beluisteren op de internationale ONCA-conferentie Optimal Nutritional Care for All: Continuity of nutrition care – the power of concerted efforts against malnutrition.
Ongeveer 150 (para)medici, vertegenwoordigers van patiëntenorganisaties, beleidsmakers en wetenschappers uit 22 verschillende Europese landen, die zich richten op voedingszorg, veelal afgevaardigden van de Europese Vereniging voor Klinische Voeding en Metabolisme (ESPEN), woonden de conferentie bij. Deze vond plaats op 15 en 16 juni in Amsterdam. De vereniging maakt zich er hard voor dat voedingszorg, in het bijzonder ondervoeding, hoger op de nationale en Europese politieke agenda komt.
Europese agenda
“Hoe politici en beleidsmakers met ondervoeding omgaan is nog erg verschillend tussen landen”, zegt Olle Ljungqvist, voorzitter van de ONCA-conferentie en tevens voorzitter van de The European Nutrition for Health Alliance, een organisatie die zich op Europees niveau richt op het tegengaan van ondervoeding. “Op de conferentie zie je dat Nederland in veel opzichten voorop loopt met initiatieven die ook door de overheid worden ondersteund, dat is nog niet in alle landen het geval. Deze conferentie is dan ook bedoeld om van elkaar te leren en de best practices verder uit te dragen.”
In de video legt Ljungqvist uit wat het belang is van de ONCA-conferentie en hoe deze bijdraagt aan het hoger op de (Europese) politieke agenda krijgen van ondervoeding. Ook gaat hij in op sarcopene obesitas, een onderkend probleem.
Goede zorg proef je
Als mooi voorbeeld van een Nederlands initiatief, waarin veel aandacht aan voedingszorg wordt gegeven, noemt Ljungqvist het project Goede zorg proef je van de Alliantie Voeding in de Zorg. Hierin wordt gewerkt aan een gezond voedingsaanbod voor patiënten, bezoekers en medewerkers van ziekenhuizen en andere zorginstellingen. In de afgelopen jaren is het uitgerold in twintig ziekenhuizen en andere zorginstellingen. Het project vloeit voort uit het Nationaal Preventieakkoord uit 2018.
Onderzoeker Gerda Pot
“Binnen twee jaar naar een gezonder voedingsaanbod voor patiënten, zorgmedewerkers en bezoekers”
Voedingskundige Gerda Pot lichtte het project tijdens de eerste congresdag toe en liet enkele resultaten zien. Zo vertelde ze dat in 87 procent van de deelnemende ziekenhuizen volkorenbrood nu standaard is. Ook ziet ze het in het drankenaanbod een verschuiving naar een groter aanbod suikervrije dranken en water en snacks die passen binnen de voedingsrichtlijnen. “We kunnen met ons project binnen twee jaar significante resultaten halen”, zegt Pot. “We realiseren een betere voedselomgeving voor patiënt, zorgmedewerkers en bezoekers.” Ziekenhuizen hebben volgens haar een voorbeeldfunctie. “Het is dringend nodig dat de voedselomgeving gezonder en duurzamer wordt”, aldus Pot.
Kostenefficiënte zorg
Aandacht voor gezonde voeding en ondervoeding in de klinische praktijk is niet alleen goed voor de toename van kwaliteit van leven. Het leidt ook tot kostenbesparing. “Voedingszorg is een relatief goedkope manier om vooruitgang te boeken”, bracht Mark Nuijten, arts en gezondheidseconoom, in zijn presentatie naar voren. “Als het gaat om voorkomen en aanpakken van ondervoeding zou dit eigenlijk een no brainer moeten zijn voor politici en beleidsmakers.”
Hoogleraar Voeding en Diëtetiek Marian de van der Schueren sluit zich bij Nuijten aan. In de ochtend van de eerste dag hield ze een lezing over de uitdagingen en mogelijkheden rond de aanpak van ondervoeding vanuit de Nederlandse situatie. In de video blikt ze terug op de ONCA-conferentie.
GLIM-criteria en ondervoeding
Op de tweede dag vonden een aantal parallelsessies en workshops plaats. Een ervan stond in het teken van GLIM (Global Leadership Initiative on Malnutrition), onder leiding van Harriët Jager-Wittenaar. In deze sessie ontstond discussie over de accuratesse-effectiviteit van de screening van ondervoeding met de huidige screeningsmethoden. Een nieuw onderzoek van Carliene van Dronkelaar, promovenda aan de Hogeschool van Amsterdam, onder oudere ziekenhuispatiënten laat zien dat met bestaande screeningsmethoden, zoals SNAQ en MUST, ondervoeding zoals vastgesteld met de GLIM-criteria niet goed wordt opgepikt. Deze bevinding benadrukt het belang van het nader definiëren van het concept ‘risico op ondervoeding’, waaraan momenteel binnen het GLIM initiatief hard wordt gewerkt.
In een video legt Harriët Jager-Wittenaar uit waar we staan als het gaat om de aanpak van ondervoeding en waarom herziening van het huidige screeningsbeleid nodig is. Ook onderstreept ze het belang van actieve betrokkenheid van patiënten bij het opstellen van voedingsbeleid.
Malnutrition awareness week
Een tweede sessie op dag 2 ging over de Malnutrition Awareness Week die jaarlijks in verschillende Europese landen plaatsvindt. Hoe wordt deze week ingezet en wat is dan de impact op beleidsmakers? In de bijeenkomst kwamen de best practices voorbij. In Frankrijk kreeg de campagne een boost toen een ex-parlementslid de campagne omarmde, waarna fondsen vrij kwamen en tal van acties in het hele land werden gehouden. Een voorbeeld daarvan is de vertoning van filmpjes over ondervoeding op postkantoren. In Duitsland zijn de campagnevoerders iets minder ver, maar onlangs is het parlement geïnformeerd via een expertbijeenkomst over het belang van ondervoeding. In Tsjechië omarmde het ministerie van volksgezondheid de campagne. Advies van de campagnetrekkers aldaar: maak het onderwerp sexy en zorg dat politici er ook goede sier mee kunnen maken.
Veel geleerd, patiënt centraal
Arts-onderzoeker Mireille Serlie, voorzitter van de Nederlandse afdeling van Espen (NESPEN) en organisator van de ONCA-conferentie kijkt tevreden terug op de tweedaagse bijeenkomst. Ze geeft aan over de hele linie veel geleerd te hebben. Enerzijds over het belang van een verdere bewustwording rondom ondervoeding, van zorgmedewerkers en patiënten en hun omgeving. Anderzijds benadrukt ze het belang van de stem van de patiënt “daar moeten we (als artsen) meer naar luisteren”. Bekijk in de video haar toelichting.
Patiënten aan het woord
Tijdens de bijeenkomst was de stem van de patiënt regelmatig te horen, zowel in de lezingen als in de plenaire workshops. De Spanjaard Manuel Arellano, vicevoorzitter bij het European Patients’ Forum, hield een levendig pleidooi met als titel: The role of patient advocacy in the European debate. Hij pleit ervoor de patiënt vaker centraal te zetten, ook als het gaat om ondervoeding. “Niemand kent de patiënt beter dan hijzelf, hij is medeverantwoordelijk, dus hij heeft vooral goede informatie nodig over de mogelijkheden. Betrek hem zoveel mogelijk bij het proces rondom de behandeling.”
Het ONCA-congres is mede mogelijk gemaakt door de NVD.